Nazwisko "Kazirod" (Kozirod") należy do dosyć rzadkich nazwisk, obecnie występujących tylko w kilku krajach świata, włączając Polskę, Niemcy, USA, Wielką Brytanię,
Ukrainę. Największą popularnością obecnie ono cieszy się w Polsce.
Wyniki przeprowadzonego badania świadczą o tym że, nazwisko to jest jednym z najstarszych europejskich nazwisk szlacheckich, znaczenie którego zawsze wywoływało pewne spory w środowisku historyków. Jednak, faktem pozostaje, że nazwisko należy do jednego ze starodawnych europejskich rodów szlacheckich, przedstawiciele którego od roku 1395 mieli prawo posługiwania się herbem "Zadora".
Na przestrzeni wieków i w dzisiejszej Europie istniałokilka odmian tego nazwiska, w tym Kozi Rod, KosyRod, Kozirod, Kazirod, Kozerod. Słownik najstarszych nazwisk polskich pod redakcją Zofii Kowalik-Kalety, Leonardy Dacewicz i Beaty Raszewskiej-Żurek, zawierający największy zbiór nazwisk, w szczególności podaje: "Kazirod <kazić> rod, ród’ osoby pochodzące od wspólnego przodka, naród, plemię, pochodzenie, urodzenie, gatunek, odmiana, sstp -1395" [1]. Co ciekawe, po porównaniu znaczenia dwóch nazwisk, o których mowa na stronie 65 i stronie 76 tego słownika, można stwierdzać że oba nazwiska "Kazirod" i "Kozirod" oznaczają to samo [2]. Jeśli chodzi o znaczenie nazwiska, współczesny fachowiec w zakresie pochodzenia nazwisk polskich Stankiewicz ma nieco inne zdanie na temat pochodzenia tego nazwiska i w swoim słowniku podaje: "Kazirod - od podstawy kaz-, por. kazać ‘wydawać rozkaz, polecenie’, dawniej ‘wygłaszać kazanie’, kazić, dawniej ‘kalać, psuć’, także od imienia Kazimierz." [3]. W pracy historyka Kowalik-Kalety, dotyczącej najstarszych nazwisk Polski okresu XII - XV wieków, wzmiankowane jest nazwisko Kozi Rod (1404) a także wspominany jest niejaki Johannes Kosy Rod de Pyser[4]. Informacje o tej osobietakże znajdują sięw katalogu studentów Uniwersytetu Krakowskiego za rok 1404 [5]. Sądząc z przedrostka "de", który zwykle jest stawiany przed nazwiskami szlachciców francuskich, Johannes Kosy Rod de Pyser miał francuskie pochodzenie arystokratyczne. W szczególności nazwisko de Pyser figuruje na liście rodzin szlacheckich Flandrii, która przez stulecia była pod władzą Francji[6]. Nazwisko to można napotkać na przykład na liście członków sądu religijnego w Gandawie[7]. We Flandrii uważano że nazwisko de Pyser pochodzi od nazwy polskiego miasta Pizer, w którym znajdowało się gniazdo rodzinne członków rodziny [8]. Później de Pyserstało się dość szeroko rozpowszechnionym nazwiskiem w Anglii, w której zostało ono uznane za "rdzennie angielskie", a także w USA. Tutaj można w szczególności powołać się na wzmiankę o nazwisku Pyser w The Oxford Dictionary of Family Names in Britain and Ireland [9].
Mimo istnienia różnych wersji pochodzenia tego nazwiska, wszyscy historycy wskazują na rok 1395, jako rok pierwszego pojawienia się nazwiska Kazirod w źródłach pisanych. To nazwisko jest wspominane przy opisaniu starodawnego polskiego herbu Zadora, po raz pierwszy wzmiankowanego w tym samym 1395 roku. Na liście herbownych stworzonej przez wybitnych fachowców w zakresie herbów Tadeusza Gajla i Lecha Milewskiego w Herbarzu Polskim występuje nazwisko Kazirod [10].
Należy podkreślić, że na liście nazwisk szlacheckich nazwisko Kazirod występuje obok takich znanych w Polsce i na Litwie nazwisk, jak Kiezgajło, Konarski, Krestowski, Kurowski, Lanckorowski, Lange i in. [11].
Nazwisko Kazirod także wzmiankowane jest w innym źródle średniowiecznym, pochodzącym z roku 1395, tym razem - niemieckim. Tekst w języku łacińskim, zamieszczony w opracowaniu "Die ältesten grosspolnischen Grodbücher", w szczególności, głosi: "My, panowie, wydający wyrok (w sprawie) Hankona Kazirodа, my razem z Mikołajem synem Jaszkona, który niegdyś był młynarzem, a mianowicie Wincenty Strzałkowski, Johan Chlandowski, Andreas Gorazdowski, Petrus Lanszki, po uwzględnieniu listu pana Domarathiego, który niegdyś był polskim kapitanem, jak on twierdzi, zasądzamy na rzecz tego (pana) Kaziroda zgodnie z jego (Domarathiego) listem, trzecią część kwoty udziału Mikołaja syna Jaszkona w (tym) jednym młynie przed zamkiem, który należał do Jaszkona. Obrady sądu odbyły się po dniu Zoffie 1395 r.:(byli obecni) Johan Chlandowski, Wincenty burgrabius, Thoma Cosczanka, Petrus Gorziczski. "[12].
Wzmianki o przedstawicielach rodu Kazirod występują także w niektórych późniejszych źródłach. Tak, w jednym z dokumentów z roku 1404 mowa jest o niejakim Janie Kazirodzie, który mieszkał w miasteczku Pisdr razem ze swoimi braćmi i siostrami. W roku 1479 burmistrzem miasta Kłobuk był niejaki Andrzej Kazirod, który później obejmował stanowisko ławnika, radcy(1485) [13]. Od końca XV wieku zasadnicze dla stwierdzenia przynależności do stanu szlacheckiego stało się już nie posiadanie ziemi, ale pochodzenie od przodków szlacheckich. W szeregu przypadków wymagane było udowodnienie swojego szlacheckiego pochodzenia. Na przykład w Wielkopolsce wymagane były oświadczenia sześciu świadków, konieczne było także przedstawienie świadków z rodu matki i babci od strony ojca. Wzmianki o rodzie szlacheckim Kazirodów można znaleźć także w dokumentach z XVI wieku. Na przykład w opracowaniu Józefa Krzepela "Rody ziemiańskie w XV - XVI wieku" mowa o właścicielu ziemskim Kazirodzie herbu Zadora, zamieszkałym na terenie gminy Stryków w Województwie Mazowieckim [14]. Dziś to niewielkie miasto, położone przy trasie Warszawa- Berlin.
Należy podkreślić, że przedstawiciele tego szlacheckiego rodu herbu Zadora zamieszkiwali tereny obecnych województw Śląskiego i Małopolskiego Rzeczypospolitej Polskiej. Heraldyka polska posiada jedną cechę charakterystyczną, zasadniczo odróżniającą ją od systemów heraldycznych innych krajów świata. W krajach Europy Zachodniej herb jest znakiem rozpoznawczym tylko jednej rodziny, zaś polską specyfiką jest używanie jednego herbu przez kilkadziesiąt a nawet kilkaset rodzin. W polskiej heraldyce herb nie jest nierozerwalnie związany z jego posiadaczem,on łączy ze sobą spokrewnione rodziny lub właścicieli ziemskich, zamieszkałych na terenach sąsiadujących i występujących podczas wojny pod jednym sztandarem. Dlatego wielu przedstawicieli męskiej części rodu Kazirodów brali udział, wraz z przedstawicielami innych 164 rodów herbu Zadora, w różnych wyprawach wojskowych, bitwach. Z pochodzeniem herbu Zadora, na którym umieszczona jest lwia głowa, ziejąca ogniem, łączy się następująca legenda- podczas walk z Germanami Rzymianie, aby przestraszyć przeciwnika, często nakładali szyszaki w kształcie lwich łbów buchających płomieniem. W czasie jednej z bitew chrobry germański wojownik imieniem Zadora, zabił Rzymianina, zerwał mu z głowy taki właśnie hełm i ofiarował swemu monarsze. Za swój czyn otrzymał herb z lwią głową ziejącą płomieniem.
Ten herb najbardziej rozpowszechniony jest na ziemi krakowskiej, sandomierskiej, a po unii roku 1413 - także na Litwie.
Początkowo uważano, że herb ma pochodzenie francuskie lub niemieckie. Rzeczywiście, niebieska pantera ziejąca ogniem - mieszanka smoka i lwa- była symbolem dynastii Spanheim, która miała duże posiadłości na terenie obecnej Austrii i Bawarii. Potem niebieska pantera na białym lub srebrnym tle stała się herbem rodu palatyna Ortenburgа, zamieszkałego w Kraiburgu, następnie ten herb przeszedł do Wittelsbachów. W czasach obecnych wizerunek ziejącej ogniem pantery można zobaczyć na herbie miasta Ingolstadt i kraju związkowego Bawaria.
Zasługuje na uwagę także austriacka wersja pochodzenia herbu Zadora. Obecnie wizerunek srebrnej pantery ziejącej ogniem zdobi herb austriackiego kraju związkowego Styrii i jego stolicy - miasta Graz. Wizerunek czarnej pantery na białym tle pojawił się w roku 1163 na pieczęci markgrafа Styrii Otakara III. Po przyłączeniu w roku 1192 Styrii do Austrii, Święty Cesarz Rzymski zakazał Babenbergom używania tego herbu, oddając przewagę dawniejszemu symbolowi Karyntii. Dziś herbem Styrii jest srebrna pantera na zielonym tle. Wizerunek ziejącej ogniem pantery można także zobaczyć na herbie graniczącego z Austrią powiatu Rottal Inn w Bawarii Południowej.
Należy podkreślić, że heraldyczna pantera zawsze była przedstawiana jako "incensed", czyli jako wściekła (dysząca ogniem). Taka pantera, wraz z łabędziem i czerwoną różą, była także emblematem królów Henryka IV i Henryka VI. W heraldyce europejskiej często przedstawiana była pantera o cechach lwa, smoka lub byka.
Oprócz austriackiej istnieje także włoska wersja pochodzenia herbu, a być może nawet i rodziny Kazirod. Ciekawe, że wiele przedstawicieli polskiego herbu Zadora pochodziło z Włoch. Na przykład, przedstawiciele rodziny Karwacjanów w roku 1324 przeprowadzili się do Krakowa, założyli tu własny bank i wybudowali browar. Po upływie kilku dziesięcioleci ci Włosi uzyskali prawo do posługiwania się polskim herbem Zadora. Wielu innych nazwisk arystokratycznych, w tym takie jak Casarotti, Casarotto, Caserotto, Casiraghi , pochodzi z prowincji Komo na północy Włoch, [15].
Historycy włoscy twierdząże "nazwisko Caserotto może pochodzić od przezwiska osoby, kto robiła sery. Nazwisko Casarotti jest typowe dla regionu Veneto,zwłaszcza dla Werony a także dla Lombardiii Piemontu. Casarotto torównierz nazwisko charakterystyczne dla regionuVeneto, włączając w toWeronę, Vicenzę i Padwę, a takżeczęść Lombardiipółnocno-zachodnieji Piemontupółnocno-wschodniego. Caserotto to nazwiskorzadko spotykane i charakterystyczne dla regionu Trentino " [16]. Podobne pod względem wymowy i regionu pochodzenia jest nazwisko Casiraghi. W dokumentach wskazano, że nazwisko to pochodzi od nazwy wsi Casirago, która była nazwana na cześć niewiadomego szlachcica, jednak, pochodzenie nazwiska uważa się za nieznane. Przy czym herb rodziny Casiraghipodobny jest do herbu Zadora. Obecnie Casiraghi jestdość znana rodzina przedsiębiorców z Bolzano, niektórzy przedstawiciele której są członkami monakijskiej rodziny książęcej.
Należy podkreślić, że pierwszym wybitnym przedstawicielem rodu herbu Zadora był Zbigniew z Brzezia (1360-1425) – marszałek wielki koronny i starosta krakowski. Był bliskim towarzyszem broni polskiego króla Władysława Jagiełły, w imieniu którego posłował do cesarza Cesarstwa Rzymskiego i króla Węgier Zygmunta Luksemburskiego. W 1408 roku prowadził posiłki polskie wysłane na wyprawę Wielkiego Księcia Witolda przeciwko Wielkiemu Księstwu Moskiewskiemu. W 1410 roku podczas bitwy pod Grunwaldem dowodził 34 chorągwią marszałkowską. W 1413 roku był sygnatariuszem Unii horodelskiej, zawartej pomiędzy Polską a Wielkim Księstwem Litewskim [17].
Z rodu Zadora pochodzili: Przecław Lanckoroński, który, jak podaje Kronika Grigorija Grabianki, był pierwszym hetmanem kozackim Ukrainy, "który niejednokrotnie szczęśliwie walczył wspólnie z Kozakami o ziemię osmańską", kasztelan Kijowski (1762-1772) Maciej Lanckoroński, poseł na Sejm Józef Lubelski (Kozirod) (1884- 1943) oraz inni wybitni działacze Polski Wschodniej i Ukrainy [18].
Obecnie w Polsce nazwiska Kazirod i Kozirod nosi około 550 osób. A więc z dużym prawdopodobieństwem można powiedzieć, że siedem stuleci temu to była jedna rodzina. Przekonanie co do tego do dzisiaj istnieje wśród wielu nosicieli tego nazwiska, mieszkających w różnych krajach i jest częścią legendy przekazywanej przez członków tej rodziny z pokolenia na pokolenie, niezależnie od tego, w jakiej części świata oni znajdują się. W krajach byłego Związku Radzieckiego mieszka około 100 nosicieli tego nazwiska, przy czym dosyć rozpowszechnioną wersją stała się odmiana nazwiska Kozerod. W latach 60-ch nazwisko mojego dziadka zostało zmienione z Kozirod na Kozerod i mój ojciec nosił już to ostatnie nazwisko. Wszyscy członkowie rodziny sądzili, że radziecki USC popełnił błąd. Jednak później wyjaśniło się, że w ZSRR takich "błędów" było dosyć dużo. Prawdopodobnie w ten sposób urzędnicy radzieccy pozbywali się ukraińskiego dźwięku "ы"("и") w nazwisku, przekręcając go na modłę rosyjską.
Mimo że nazwisko to jest bardzo rozpowszechnione w Polsce, Wielkiej Brytanii i USA, istnieją także inne wersje pochodzenia tego nazwiska, które mogą rzucić nowe światło na migracje jej nosicieli z terytorium Europy Zachodniej na terytorium Europy Wschodniej. Na przykład, historycy niemieccy uważają, że Kazirod to starożytne niemieckie nazwisko, historia którego sięga XIII - XIV wieków. W szczególności, w fundamentalnej pracy dr. Hermanna Reicherta Die deutschen Familiennamen nach Breslauer Quellen des 13. und 14. Jahrhunderts” nazwisko to można znaleźć wśród innych niemieckich nazwisk w rozdziale "Nicht bestimmbar", czyli „którego pochodzenie nie jest znane”. W tym rozdziale ono znajduje się obok takich „niezwykłych” nazwisk niemieckich, jak Vingirsberg, Einstein, von Grekow, de Zarr i in. Ciekawe to, że autor opracowania nie uważa go za nazwisko pochodzenia słowiańskiego lub wschodnioeuropejskiego [19].
Pierwsza pisemna wzmianka o nazwisku Kozirod, znajdująca się w archiwach byłego Imperium Rosyjskiego, przynajmniej z tych, które nam udało się znaleźć, pochodzi z roku 1722 . W dokumencie pod nazwą "Wiadomości o sotniach pułku Połtawskiego, o uprawiających tytoń, młynach, pasiekach, winnicach i szynkach za rok 1722"., w szczególności, odnotowano: "ojca Grigorija, namiestnika bielickiego, młynów dwa, a w nich trzy kamieniażarnowych i dwie stępy; w tym samym młynie Piotra Koziroda kamień żarnowy " [20]. W innych aktach archiwum, dotyczących tej samej miejscowości - osiedla Bieliki, obecnie należącego do rejonu Kobelackiego obwodu Połtawskiego, pod nazwą "Rejestr kozaków,starszyn pułków, soten,towarzyszy buńczukowych i znaczkowych z wykazem wypraw wojskowych, w których oni brali udział" napisano : "Piotr Kazirod wysłałkozaka w roku 1724 nawyprawę Terkowską". Więc, widzimy, że ten sam Piotr Kozirod zwany jest także Piotrem Kazirodem, co po raz kolejny udowadnia że, że "Kazirod" i "Kozirod" to odmiany jednego nazwiska [21].
Grunty wokół twierdzy Bieliki przez długi czas należały do Polski i miały znaczenie strategiczne, ponieważ położone były na południowo-wschodniej granicy Rzeczy Pospolitej, częścią której one stały siępo Unii Lubelskiej 1569 roku. Od roku 1571 te grunty należały do kozaka Omelana Iwanowiczca. Na początku XVII stulecia duża część terytorium wokół twierdzy Bieliki stała się własnością polskiego szlachcica S. Gurskiego [22].
W 1643 roku one przeszły na własność szlachcica, Rusina Jerzego Stefana Niemirycza [23], który miał prawo do posługiwania się herbemKlamry. Znany on jest z tego, że przeszedł z prawosławia na protestantyzm, był człowiekiem dobrze wykształconym - ukończył Sorbonę, uczył sięw Oksfordzie, Amsterdamie, Lejdiе. Szczególnego znaczenia twierdza Bieliki nabrała w pierwszej połowie XVII stulecia, kiedy to wokół niej został wzniesiony wysoki wał ziemny a także zostały zbudowane budowle podziemne, które zachowały się do XX stulecia. Biorąc pod uwagę powyższe można stwierdzać że, właśnie w tym okresie rodzina Kazirodpojawiła się w twierdzy, aprzeprowadziąła sięona,prawdopodobnie, z terytorium Polski Południowej, ponieważ właśnie w tym regionie w okresie XVI - XVII wieków, w materiałach archiwalnychona upominana jest najczęściej.
Ustna historia naszej rodziny głosi, że w XVIII stuleciu rodzina Kozirod przeprowadziła się ze wsi Bieliki na północ – do rejonu Maszewskiego obwodu Połtawskiego. Nowym miejscem zamieszkania rodziny stała się wieś Iwanowka, w skład której wchodził oddzielny chutor - Kozirodовка. Informację o tym chutorze można znaleźć w kilku pisemnych źródłach, w tym - w księdze "Miejscowości Połtawszczyzny w składzie namiestnictw"[24]. Źródła świadczą o tym, że chutor Kozirodовка istniał przez ponad 100 lat. Według danych z roku 1895 jego mieszkańcy należeli do parafii cerkiewnej cerkwi Joanno Bohosłowskiej. Na przykład, w jednym ze źródeł z tego okresu wskazano: "W 1895 roku na nabożeństwa uczęszczało 1701 parafian obu płci, w 1902 roku do parafii cerkiewnej należały wsie Iwanowka, Grygorowka, Suchy Tagamłyk, Manojliwka, Niechworoszczanka, przysiółek wsi Grygorowka, chutory Popasny, Wilcza Belka, Kołodiażna Belka, Osijiwka, Kozirodовка, w których mieszkało 2624 parafian obu płci [25]. Przy czym paradoksalne jest to, że mimo to że wg. stanu na koniec XIX stulecia chutor Kozirodовка wchodził w skład parafii prawosławnej, rodzina Kozirod nie wyznawała wiary prawosławnej, trzymając się oddzielnie i zachowując swoje tradycje rodzinne, opierające się na protestantyzmie. Jej członkowie byli ewangelistami, studiowali Ewangelię, byli bardzo krytycznie nastawieni do duchownych prawosławnych i odprawiali tajne nabożeństwa ewangelickie w domu. Niektórzy członkowie rodziny do końca XIX stulecia bardzo wzbogacili się, w szczególności, mój pradziad - Wiktor Kozirod - był właścicielem dużego majątku, podarowanego mu przez teścia - Jakuba Zacharowicza Bejdyka, który wchodził do "setki Forbes Rosji tamtych czasów" - jego imię można znaleźć na liście najbogatszych właścicieli ziemskich Imperium Rosyjskiego [26].
Wiktor Kozirod i jego żona prowadzili gospodarstwo na 20 hektarach ziemi, ich dwór zachował się do czasów obecnych – dzisiaj tu znajduje się klub we wsi Dmytrowka rejonu Maszewskiego obwodu Połtawskiego. Teść także podarował nowożeńcom grunt, stawek i rodzinny biznes - młyn, ponieważ młynarstwo - to rzemiosło którym Kozirody zajmowali się przez wieki. Po rewolucji 1917 roku wielu przedstawicieli rodzin Kozirod i Bejdyk, którzy byli uważani za dziedziców i eksploatatorów ludu pracującego, zostało rozstrzelanych przez bolszewików. Wiktorowi Kozirodowi i jego rodzinie udało się wyżyć tylko dzięki temu że oni przeprowadzili się do Połtawy. On podjął pracę jako robotnik w fabryce i w ten sposób rodzina zagubiła się w środowisku robotniczym.
Należy podkreślić, że, przypadkowo czy prawidłowo, prawie wszystkie wzmianki dokumentalne o rodzinie Kozirod, w archiwach polskich, ukraińskich lub innych związane są z młynarstwem. Jest oczywiste, że w tej rodzinie istniała rodzinna tradycja zajmowania się młynarstwem, przekazywana z pokolenia na pokolenie przez stulecia.
Po przeanalizowaniu współczesnych polskich źródeł można stwierdzić, że obecnie większość przedstawicieli rodziny Kozirod- Kazirod mieszka w Polsce południowej. Na przykład wrejonie miasta Kielce, będącego centrum województwa Swiętokrzyskiego, i położonego w100 kilometrach na północ od Krakowa, mieszka 96 osób, noszących nazwisko Kazirod, aw całej Polsce nazwisko to nosi około 500 osób. Przy czym, należy podkreślić żepolskieorganyrejestracyjne zademonstrowali dużo większą dokładność w napisaniu tego nazwiska niż ich kolegi z Imperium Rosyjskiego i ZSRR, odmiana Kozirod jest bardzo rzadkai spotyka się w Polsce tylko w 39 przypadkach [27].
Należy podkreślić, że historia rodu Kozirod jest jedna z niezbadanych stron historii rodów arystokratycznych Europy. Informację o przedstawicielach tego rodu, dość często, noszą charakter fragmentaryczny i wymagają potwierdzenia z innych źródeł. Temat ten wymaga dalszych badań, jest aktualny i interesujący, pozwala on rzucić światło na historię jednej niedużej rodziny europejskiej, posługującej się jednym z najbardziej znanych herbów polskich “Zadora”, przedstawiciele którego dużo zrobili dla kształtowania się państwa polskiego, ideologii i kultury.
Referencje:
- Zofia Kowalik-Kaleta, Leonarda Dacewicz, Beata Raszewska-Zurek Slownik Najstarszych Nazwisk Polskich Pochodzenie Jezykowe Nazwisk Omowionych w Historii Nazwysk.- Warszawa: Instytut Slawistyki Polskiej Academii Nauk, 2007.- Tom.1.-С.65.
- Tamze, С.-65, 76.
- Janucz Stankiewicz Genealogie, przodkowie, badania genealogiczne, forum dyskusyjne. Połączyć:
http://www.stankiewicze.com/index.php?kat=44&sub=807
- Zofia Kowalik-Kaleta Historia Nazwysk Polskich na tle spolecznym i obyczajowym (XII-XV wiek). Warszawa: Instytut Slawistyki Polskiej Academii Nauk, 2007.- Tom.1.-С.175. Połączyć:
http://rcin.org.pl/Content/39455/WA243_18875_2631015-T1_HIS-NAZW-POL_0000.pdf
- Stromata Copernicana : studja, poszukiwania i materjały biograficzne.- Krakow: Polska Akademia Umiejetnosci, 1924.- C.38. Połączyć:
http://kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=39512
- Recherche des antiquitez et noblesse de Flandres, contenant l'histoire généalogique des comptes de Flandres, avec une description curieuse dudit pays, la suite des Gouverneurs de Flandres by Philippe de L'Espinoy, Dulieu de Charnay. – Vefue Marc Wyon, 1631.- P.778. Połączyć:
- Połączyć: http://www.daveron.plus.com/other/pizernam.htm
- The Oxford Dictionary of Family Names in Britain and Ireland by Patrick Hanks,Richard Coates,Peter McClure. – Oxford: OUP, 2016.- P. 2155.
- Tadeusz Gail, Lech Milewski Herbarz Polski. – Warszawa, 2013.-Тоm.II. Połączyć:
http://gajl.wielcy.pl/herby_nazwiska.php?lang=en&herb=zadora
- Тамze.
- Die ältesten grosspolnischen Grodbücher... by Jozef von Lekszycki.- S.Hirzel, 1889. – Vol.2, С. 53. Połączyć:
https://archive.org/stream/dieltestengross00leksgoog#page/n73/mode/2up
- Album studiosorum Universitatis Cracoviensis. Ab anno 1400 ad annum 1489. (Ed.) B. Ulanowski. -Cracoviae 1887, ss. XII + 294. Połączyć:
https://books.google.com.ua/books?id=Z7xWAAAAYAAJ&q=kazirod&dq=kazirod&hl=ru&sa=X&redir_esc=y
- Iozef Krzepela Rody Ziemianskie XV I XVI wieku. – Krakow, 1930.- T.1.-C.84.
Połączyć: http://prusowie.pl/dane/Rody_ziemianskie_XV_i_XVI.pdf
15. Origine del cognome Caserotto. Połączyć: https://www.cognomix.it/origine-cognome/caserotto.php
- Тамze.
- Paweł Jasienica: Myśli o dawnej Polsce. Warszawa: Czytelnik, 1990, s. 236;Statuta, Prawa Y Constitucie Koronne Łacinskie Y Polskie z Statutow Łaskiego Y Herborta Y Z Constituciy Koronnych Zebrane, Kraków 1600, s. 749.
- Josef Lubelcki (Kozirod) (1884-1943).Połączyć:
https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Lubelski
- Die deutschen Familiennamen nach Breslauer Quellen des 13. und 14. Jahrhunderts, Dr. Hermaiiu Reichert.- Breslau: Verlag von M.&H.Marcus, 1908.- Heft 1, s. 87. Połączyć: https://archive.org/stream/diedeutschenfam00reicgoog/diedeutschenfam00reicgoog_djvu.txt
- Труды Полтавской Ученой Архивной Комиссии. Выпуск 2.- Полтава, 1905.-С.21. Połączyć: http://histpol.pl.ua/ru/kniga-pamyati/kniga-pamyati-i-skorbi/kniga-skorbi-tom-3?id=8577
24. Козиродівка хх. при с. Івановка, Машівська волость // Адміністративно-територіальний поділ Полтавщини. – Полтава, ТОВ «Асми», 2012. - С.186.
- В. О. Мокляк, В. А. Павленко ІВАНІВКА с., Карлівський р-н. Православної Церкви громада. Іоанно-Бого-словська церква. Połączyć:
http://history-poltava.org.ua/?p=3515
- Землевладельцы Российской империи и их имения: 1870-1918& Połączyć: http://genealogia.baltwillinfo.com/ukr/01.pdf
https://nazwiska-polskie.pl/Kozir%C3%B3d
Kozerod Oleh, historyk, politolog, doktor habilitowany nauk historycznych
